Autor artykułu opublikowanego na stronie Zarządu Wojewódzkiego Policji woj. wielkopolskiego  zastanawia się, czy obecna liczba wakatów to już jest kryzys w Policji czy jeszcze nie? Przynajmniej takie można odnieść wrażenie po przeczytaniu tytułu. Jednak już dane zawarte w samej treści nie pozostawiają żadnych złudzeń.  Z zawartych danych wynika iż:

„Na dzień 1 marca 2023 roku wakat w Policji wynosi 12943 (12,08% stanu etatowego), a po odjęciu rezerwy kadrowej KGP na poziomie 1426 wynosi faktycznie 11517.

Stan etatowy Policji to 107 109. 

W 2023 roku ze służby w Policji odeszło już 6552 funkcjonariuszy, a przyjęto 772. A to dopiero 3 miesiące. W całym 2022 roku do służby przyjęto 5169 osób, natomiast odeszło 4726 funkcjonariuszy”

Jeżeli odniesiemy się do danych jakie uzyskał ten sam Zarząd w 2021 kiedy to:

Na dzień 1 stycznia 2020 roku w Policji brakowało 4 461 funkcjonariuszy, natomiast w styczniu 2021 brakowało 6 194 funkcjonariuszy, co stanowiło 6,00 % wakatów.

• przyjęto do służby w 2021 roku – 1 110 osoby,
• odeszło ze służby w 2021 roku 1 899 funkcjonariuszy,
• do służby w Policji w 2020 roku przyjęto 4 373 osoby,
• zwolniono ze służby w 2020 roku – 4 961 funkcjonariuszy,

 Z przedstawionych danych najbardziej martwi liczba funkcjonariuszy,  którzy odeszli ze służby na początku tego roku, bo o ile na początku 2021 roku było to niespełna 1900 osób, to w pierwszych miesiącach tego roku to 6552 funkcjonariuszy!

   Wówczas w 2021 roku większą liczbę wakatów usprawiedliwialiśmy pandemią i brakiem możliwości przyjęć a w szczególności przeszkolenia w tamtym okresie! Co się stało obecnie?! Spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie.

1. Pierwszym najważniejszym czynnikiem była różnica między waloryzacją uposażeń funkcjonariuszy (pomimo zmiany poziomu z wartości 7, 8% do 9, 3% a waloryzacją emerytur na poziomie 7, 8 %. W 2022 roku do służby przyjęto 5169 osób , w 2021 roku 6684 osoby, natomiast w 2020 roku tylko 4373 osoby. Widzimy zatem iż liczba przyjęć jest porównywalna a 2021 był wręcz rokiem rekordowym. Jeżeli chodzi o odejścia ze służby to w całym 2020 roku było to 4961 osób, w 2021 roku 4053 osoby a w 2022 roku 4726 osób. Jak widzimy dane te również są porównywalne. Dopiero początek tego roku to prawdziwy armagedon!
2. Następnym trwałym czynnikiem jest problem zmniejszającej się liczby kandydatów do służby w Policji. W naszej ocenie wynika on niestety dalej ze stosunkowo małej atrakcyjności zawodu policjanta dla młodszego pokolenia.

    Wprawdzie wiele nieco starszych kandydatów docenia stabilizację czyli pensję, która wpływa regularnie 01-go każdego miesiąca oraz dodatkowe świadczenia- niestety nie tak wysokie jak w wojsku! Stąd przyjęcia osób urodzonych w latach 70- tych i 80- tych, które mają na swoim koncie doświadczenie wynikające z wykonywania wcześniej innych prac zarobkowych. Nie jest on niestety atrakcyjny dla osób młodszych, kuszonych wysokimi zarobkami poza granicami naszego kraju.
   Nasze społeczeństwo się starzeje i co raz mniej młodych osób wkracza na rynek pracy. Mała liczba bezrobotnych to nie jest tylko i wyłącznie efekt stabilnego rynku pracy, ale również malejąca liczba pracowników. O ile w części zawodów brakująca liczba została uzupełniona przez osoby napływające do nas z innych krajów, to z uwagi na wymagania związane z przyjęciem do Policji u nas nie możemy sobie na to pozwolić. Zresztą w pełni zgadzamy się z oceną przedstawioną przez ZW wielkopolskie, że i tak kryteria związane z przyjęciami zostały znacząco obniżone.

• Oprócz wakatów w Policji mamy absencje spowodowane takimi czynnikami jak: chorobowe, urlopy macierzyńskie, tacierzyńskie, wychowawcze, szkolenia czy urlopy! Absencje chorobowe często spowodowane są zbyt dużym obciążeniem obowiązkami służbowymi policjantów w jednostkach, w których odnotowujemy dużą liczbę wakatów!

Szczególnie dotkliwa dla policjantów jest liczba wakatów w aglomeracjach miejskich! W przypadku naszego województwa to głownie Wrocław (ponad 200 wakatów). Jednak w przypadku akurat naszego województwa, dochodzi jeszcze inny problem: konkurencja w postaci pracodawców z naszej zachodniej i południowej granicy, innych pracodawców funkcjonujących we Wrocławiu oraz strefach ekonomicznych poza jego obszarem i oczywiście obciążenie dodatkową pracą
w obszarze przygranicznym!

Zgadzamy się, że:

„Środki wakatowe powinny trafić do dyspozycji KSP/KWP proporcjonalnie do liczby wakatów, aby motywować funkcjonariuszy np. w  formie dodatków służbowych oraz nagród motywacyjnych do efektywnej służby wykonywanej w zastępstwie wakujących stanowisk”. Jednakże podział ten powinien również uwzględniać obowiązki wynikające z sąsiedztwa krajów ościennych i dodatkowych obowiązków z tego wynikających.  

  Piszemy o tym dlatego, iż widzimy iż „najtrudniejsza sytuacja jeżeli chodzi o liczbę wakatów panuje w:

• KSP Warszawa – 1 912 – 19,11%,
• województwo łódzkie – 791 – 12,15%,
• województwo śląskie – 1407 –11,20%,
• województwo dolnośląskie – 878 – 11,12%,
• województwo zachodniopomorskie – 498 – 10,28%,
• województwo lubuskie – 270 – 9,76%,
• województwo pomorskie – 572 – 9,67%,
• województwo  małopolskie –  723 – 8,94%,
• województwo wielkopolskie –  710 – 8,42  %,
• województwo świętokrzyskie – 260 – 8,31%
• województwo warmińsko – mazurskie – 299 – 8,03%,
• CPKP – 69 – 28,63%,
• SP w Pile  –  28 – 20,29%,
• CBZC – 415 – 51,88% – nowo tworzone biuro!
• CLKP – 23 – 18,11%
• CBŚP – 351 – 17,09

 Jednym z pierwszych wymienionych garnizonów z największą liczbą wakatów (nie przypadkowo), są takie województwa jak nasze dolnośląskie (878 wakatów- 11,12%)
a następne to zachodniopomorskie 498 wakatów i lubuskie 270 wakatów. Na dzień 01 marca 2021 było to odpowiednio – dolnośląskie – 612 wakatów- 7,76 %. Oczywiście nie należy zapominać o zwiększeniu liczby etatów w Policji o 2 tysiące w trakcie 2022 roku, co przełożyło się na większą liczbę wakatów!

  Warto również sięgnąć do wypowiedzi historycznych. Swojego czasu ówczesny Wiceminister – Jarosław Zieliński na posiedzeniu komisji MSWiA przytoczył  dane o liczbie funkcjonariuszy w latach 2010-16, gdy stan etatów w policji był niższy o tysiąc funkcjonariuszy i wynosił 102 309. Na koniec 2010 r. odsetek wakatów stanowił 4,78 proc., 2011 r. – 4,83 proc., 2012 r. – 5,95 proc., 2013 r. – 4,51 proc., 2015 r. – 3,39 proc., zaś 2016 r. – 2,32 proc. (dane na koniec 2014 r. nie padały na posiedzeniu komisji). – „Problem z wakatami w policji jest ciągły. On się waha pomiędzy pewnymi wielkościami, ale nigdy nie było tak, aby udało się doprowadzić do wypełnienia 100 proc. limitu etatowego i pewnie do 100 proc. to się nigdy nie uda – skomentował te dane Zieliński”. Jak widzimy odsetek wakatów na przestrzeni lat był różny. Jednak początek tego roku jest bardzo niepokojący!

  Dlatego już na koniec naszych rozważań, podobnie jak koledzy z województwa wielkopolskiego uważamy, że „ jeszcze w tym roku należy przyjąć przepisy wprowadzające tzw. dodatek progresywny, aby powstrzymać odejścia ze służby funkcjonariuszy ze stażem w przedziale 10-20 lat, których odchodzi najwięcej. Jak pokazują dane ze służby odchodzą również policjanci, którzy mają mniej niż 10 lat służby. Widać, iż przyjęte ostatnio rozwiązania ustawowe np. dodatek stażowy 15+ oraz waloryzacja na poziomie 9,36% nie przyniosły oczekiwanego skutku, ale można sobie wyobrazić co by się stało, gdyby ich nie wprowadzono w życie.

   Istnieje bardzo poważne ryzyko, że w związku z zapowiadaną w br. przez Premiera RP tzw. 13 i 14 emeryturą {oraz drugą waloryzacją emerytur w tym roku}, wielu funkcjonariuszy zdecyduje się w 2 połowie roku na odejście ze służby. W poprzednich latach w zasadzie większość odejść była w 1 kwartale roku, obecnie funkcjonariusze decydują się na odejście również poza tym okresem”!