RPO dołącza do walki o ekwiwalent za niewykorzystany urlop

Jak informuje Rzecznik Praw Obywatelskich ministra Mariusza Kamińskiego, wpływają do niego skargi funkcjonariuszy Policji, Centralnego Biura Antykorupcyjnego i Służby Ochrony Państwa domagających się wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Biuro RPO podkreśla również, że funkcjonujące przepisy dotyczące ekwiwalentu są niezgodne z Konstytucją.

RPO przypomina, że 30 października 2018 r. Trybunał Konstytucyjny zakwestionował niekorzystne dla policjantów zasady naliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Zgodnie z orzeczeniem, funkcjonujące przepisy, dotyczące wysokości ekwiwalentu, są niezgodne z Konstytucją. „TK orzekł, że artykuł art. 115 a ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji – w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za pierwszy dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia – jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 zdanie drugie Konstytucji. Wyrok wszedł w życie 6 listopada 2018 r.” – czytamy na stronie RPO. Jak informuje, wyrok ten, mimo upływu ponad roku, do dziś nie został wykonany.

Wyrok, na który powołuje się RPO, „oznaczał wyeliminowanie pewnego zakresu znaczeniowego art. 115 a” wspomnianej ustawy o Policji. Zgodnie z jego uzasadnieniem, przyjęcie w tym artykule „wskaźnika 1/30 części miesięcznego uposażenia policjanta oznacza, że wypłacanej policjantowi należności za jeden dzień niewykorzystanego urlopu nie można nazwać rekompensatą ekwiwalentną, co prowadzi do naruszenia istoty corocznego płatnego urlopu chronionego przez art. 66 ust. 2 Konstytucji”. „Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa” – tak dokładnie brzmi artykuł na który powołał się TK.

„W takim zakresie Trybunał uznał normę wynikającą z art. 115 a za niezgodną z Konstytucją. Możliwe pozostaje zastosowanie ekwiwalentnego mechanizmu wypłaty policjantowi rekompensaty za niewykorzystany urlop wypoczynkowy proporcjonalnie do wymiaru urlopu wypoczynkowego, wynikającego z art. 82 ustawy o Policji. Z obiegu prawnego wyeliminowana została określona, niekonstytucyjna norma prawna. Przepis pozostał w mocy” – fragment komunikatu Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

Co więcej, „zaniechaniu ustawodawcy w wykonaniu wyroku Trybunału towarzyszy wstrzymanie wypłat ekwiwalentu policjantom zwolnionym ze służby po 6 listopada 2018 r.”.

Jak podkreśla RPO, w jego ocenie „praktyka taka, w zakresie, w jakim uniemożliwia skorzystanie z prawa do ekwiwalentu za niewykorzystane urlopy wypoczynkowe odchodzącym ze służby policjantom, narusza ich prawa i wolności obywatelskie, w tym w szczególności art. 66 ust. 2 Konstytucji”. Identyczne przepisy istnieją w ustawie o Służbie Ochrony oraz w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów w sprawie urlopów funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

W związku ze sprawą, rzecznik zwrócił się do ministra spraw wewnętrznych i administracji oraz koordynatora służb specjalnych, czyli Mariusza Kamińskiego, „o wyjaśnienie zwłoki w podjęciu inicjatywy ustawodawczej dla wykonania wyroku Trybunału”. W piśmie pojawiła się również prośba o podanie powodów wstrzymania wypłaty ekwiwalentu funkcjonariuszom odchodzącym z policji po 6 listopada 2018 r. RPO chce również wiedzieć, ile postępowań sądowych o wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wytoczyli policjanci zwolnieni po 6 listopada 2018 r.

Walka trwa

Przypomnijmy, że do MSWiA trafił w połowie września br. dezyderat w sprawie petycji odnoszącej się do mechanizmu obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego za jeden dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego funkcjonariuszy. Resort ma w ciągu 30 dni odnieść się do dezyderatu sformułowanego przez sejmową Komisję do Spraw Petycji, a zmiany w mechanizmie obliczania ekwiwalentu powinny zostać wprowadzone do porządku prawnego możliwie jak najszybciej.

Jak mówił we wrześniu w Sejmie przewodniczący NSZZ Policjantów, Rafał Jankowski, upływa już prawie rok od czasu wydania wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, a w tym czasie duża grupa funkcjonariuszy jest pozbawiana należnego im ekwiwalentu. Jankowski wyraził również obawę, że MSWiA może nie odnieść się do zaproponowanego dezyderatu zbyt szybko, bo resort miał okazję zrobić to przy okazji zmian w ustawie o Policji, jednak z tej okazji nie skorzystał. Jankowski zastanawiał się też, czy zwłoka nie wynika zwyczajnie z braku odpowiednich środków na załatwienie tego problemu.

W dyskusji głos zabrał wtedy również przedstawiciel Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Tomasz Oklejak, który zaznaczył, że RPO otrzymuje wiele skarg dotyczących kwestii ekwiwalentu zarówno od funkcjonariuszy Policji, jak i Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej i Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

NSZZ Policjantów nie zapomina oczywiście o sprawie. 10 października 2019 r. w Warszawie odbyło się posiedzenie Zarządu Głównego NSZZ Policjantów, podczas którego omówiono m.in. informację Prezydium o aktualnych wystąpieniach z wnioskami o zmiany legislacyjne zarówno do Komendanta Głównego, Ministra Spraw Wewnętrznych, jak również Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej. Najistotniejsze z nich, jak piszą związkowcy, dotyczą właśnie m.in. problemu wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.

Jak pisał InfoSecurity24.pl we wrześniu br., wydaje się, że z uwagi na wybory i czas potrzebny na ukonstytuowanie się nowo powołanego rządu, realna szansa na powrót do tematu zmian w kwestii mechanizmu wyliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, pojawi się dopiero pod koniec roku.